การขาดแคลนแรงงานของประเทศญี่ปุ่นเป็นสิ่งที่หลายคนทราบกันดีจากการติดตามข่าวต่างประเทศ โดยสถานการณ์ดังกล่าวรุนแรงขึ้นหลังจากญี่ปุ่นกลับมาเปิดประเทศอีกครั้ง และหนึ่งในจังหวัดที่กำลังเผชิญหน้ากับปัญหาดังกล่าวอย่างรุนแรงก็คือ จังหวัดฮิโรซากิ ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนเหนือของประเทศ และเป็นแหล่งผลิตแอปเปิลที่สำคัญ โดยมียอดการส่งออกมากถึง 80 ตันต่อปี
ทั้งนี้ จุดเด่นของแอปเปิลในจังหวัดฮิโรซากิก็คือ ชื่อเสียงด้านรสชาติหวานอร่อย จึงถือเป็นสินค้าขึ้นชื่อของทางจังหวัด อย่างไรก็ดี จากการเปิดเผยของคุณชินอิจิ ซาคาคิ (Shinichi Sakaki) ผู้จัดการแผนก City-Hall ซึ่งดูแลผู้ผลิตแอปเปิลในท้องถิ่นระบุว่า ปัจจุบัน เจ้าของสวนแอปเปิลส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ และ 80% มีปัญหาเรื่องการขาดแคลนแรงงาน ซึ่งนั่นทำให้ข้าราชการบางส่วนของจังหวัดได้ลุกจากห้องทำงาน เปลี่ยนเป็นชุดชาวสวน เข้าไปช่วยเก็บผลผลิตสำคัญอย่าง “แอปเปิล” ให้กับบรรดาคุณตาคุณยายเจ้าของสวนผลไม้กันแล้ว โดยหลังจากที่ข้าราชการบางส่วนมาช่วยเกษตรกรผู้ปลูกแอปเปิลเก็บผลผลิต สิ่งที่เจ้าหน้าที่เหล่านั้นพูดตรงกันก็คือ หากเป็นไปได้ แรงงานที่เข้ามาช่วยควรเป็นผู้ชายมากกว่า เนื่องจากงานเก็บผลไม้ที่ต้องใช้คนที่ร่างกายแข็งแรงนั่นเอง
เงินเยนดิ่ง ทำแรงงานต่างชาติเมินญี่ปุ่น
นอกจากนี้ เป็นที่ทราบกันดีว่า ตัวเลขการเกิดของเด็กชาวญี่ปุ่นลดลงอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ทำให้ญี่ปุ่นต้องเปลี่ยนไปสนับสนุนให้ผู้หญิงและคนชราเข้ามาทำงานมากขึ้นเพื่อทดแทนแรงงานที่ขาดหายไป แต่ถึงกระนั้นก็ยังไม่สามารถทดแทนได้เพียงพอ (ตัวเลขในปัจจุบันพบว่า ญี่ปุ่นมีคนที่อายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไปแล้วถึง 1 ใน 3) และทำให้ประเทศต้องดึงแรงงานต่างชาติเข้ามาทำแทน โดยชาติที่เข้ามาทำงานในญี่ปุ่นมากเป็นอันดับต้น ๆ ก็คือแรงงานจากเวียดนามและอินโดนีเซีย
อย่างไรก็ดี การระบาดของ Covid-19 เป็นเวลากว่าสองปีทำให้แรงงานต่างชาติส่วนหนึ่งในญี่ปุ่นต้องเดินทางกลับประเทศบ้านเกิด และเมื่อญี่ปุ่นกลับมาเปิดประเทศอีกครั้ง ก็เจอกับสถานการณ์ค่าเงินเยนอ่อน ทำให้ความน่าสนใจของการขายแรงงานในญี่ปุ่นลดลงไปด้วย โดยประเทศที่สามารถดึงดูดแรงงานชาวเวียดนามไปจากญี่ปุ่นได้มากขึ้นเรื่อย ๆ คือ ออสเตรเลีย
ส่วนการใช้หุ่นยนต์ก็เริ่มมีเช่นกัน โดยมีฟาร์มบางแห่งในจังหวัดฮิโรซากินำหุ่นยนต์มาช่วยกำจัดวัชพืช และการคัดแยกผลไม้ แต่ในแง่ของการเก็บแอปเปิล เจ้าหน้าที่ของทางเมืองพบว่า หุ่นยนต์ยังไม่สามารถทำได้
ทั้งนี้ การขาดแคลนแรงงานทำให้อายุเฉลี่ยของคนที่เก็บผลไม้ในฮิโรซากิอยู่ที่ 70 ปีขึ้นไป และเกือบทั้งหมดเป็นผู้หญิง ขณะที่สวนต่าง ๆ ในจังหวัดนี้มีภารกิจในการส่งออกแอปเปิลปีละกว่า 80 ตัน การที่ข้าราชการในท้องถิ่นตัดสินใจมาช่วยงานของทางสวนผลไม้จึงอาจเป็นแค่การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า แต่ในปีต่อ ๆ ไป หากญี่ปุ่นยังไม่สามารถทำให้ค่าเงินเยนแข็งขึ้นจนสามารถดึงดูดแรงงานต่างชาติให้กลับเข้ามาได้ ก็อาจเป็นสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วงเหมือนกันว่าญี่ปุ่นจะมีแรงงานเพียงพอสำหรับอุตสาหกรรมต่าง ๆ หรือไม่
Photo Credit : NUMBER 24 – Authorized Shutterstock Partner in Thailand