ระบบสแกนใบหน้า – จ่ายเงินอัตโนมัติที่ Alibaba นำเข้ามาติดตั้งในร้านหนังสือรับแนวคิด New Retail (ขอบคุณภาพจาก Alibaba)
สำหรับหนอนหนังสือ วันนี้เรามีตัวเลขน่าสนใจตัวเลขหนึ่งมาฝากกัน นั่นคือเรื่องของตลาดหนังสือในจีน ที่ปัจจุบันลูกค้าหลักเขยิบมาเป็นกลุ่มมิลเลนเนียล และ Gen Z แล้ว โดยข้อมูลจาก Chinese Academy of Press and Publication พบว่า กลุ่มลูกค้าใหม่เหล่านี้ทำให้ความต้องการในหนังสือดิจิทัลของคนจีนเพิ่มขึ้นเป็น 73% ในปี 2017 จากปี 2016 อยู่ที่ 68% ด้วย
ตลาดหนังสือในจีนเป็นอีกตลาดหนึ่งที่มีการเติบโตอย่างรวดเร็ว โดยในภาพรวมมีการเติบโตถึง 14.6% และมีมูลค่า 8.03 หมื่นล้านหยวน แต่หากมองให้ดีแล้ว จะพบว่า การเติบโตนั้นเทมาบนโลกออนไลน์มากขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะการขายผ่านแพลตฟอร์มที่มียอดขายเติบโตขึ้นราว 30% ส่วนร้านหนังสือทั่วไปนั้นพบว่ามียอดขายเติบโตขึ้นเพียง 2.3% เท่านั้น
แพลตฟอร์มที่ได้อานิสงค์จากหนอนหนังสือออนไลน์ก็คือ Tmall ที่ในปี 2018 ขายหนังสือไปได้กว่า 1 พันล้านเล่ม คิดเป็น 30% ของยอดขายทั้งหมดในตลาด เหตุที่ทำตัวเลขได้ระดับนั้นเพราะ Tmall มีสำนักพิมพ์อยู่บนแพลตฟอร์มมากกว่า 400 ราย และมีตัวแทนจำหน่ายหนังสืออีกมากกว่า 3,000 รายคอยให้บริการนั่นเอง
นอกจากนั้น Alibaba ยังมีแพลตฟอร์มขายหนังสือมือสองชื่อ idle fish คอยให้บริการอีกด้วย จึงเรียกว่าค่อนข้างกินรวบทั้งตลาด ผลก็คือ เฉพาะในปี 2018 ปีเดียว Alibaba สามารถดึงผู้ซื้อหน้าใหม่เข้ามาซื้อหนังสือได้มากถึง 30 ล้านคน และมียอดการซื้อเฉลี่ยอยู่ที่ 5.5 เล่ม
ส่วนบน Tmall Reader แอปพลิเคชันสำหรับขายอีบุ๊กนั้นพบว่าขายไปได้กว่า 25 ล้านเล่มเช่นกัน
สิ่งที่ Tmall พบไม่ต่างจากสิ่งที่ Chinese Academy of Press and Publication ออกมาบอกก่อนหน้า เพราะดาต้าบอกว่าผู้ซื้อหนังสือบน Tmall ราว 80% เกิดหลังปี 1980 และกลุ่มคนเหล่านี้กว่าครึ่งอยากอ่านผ่านอุปกรณ์ดิจิทัล
แล้วจะทำอย่างไรกับร้านหนังสือ
เพื่อปรับโฉมร้านหนังสือให้เข้ากับคนยุคดิจิทัล Alibaba มีการนำแนวคิด New Retail เข้าไปอัพเกรดร้านหนังสือ 2 แห่งในหางโจว และเซี่ยงไฮ้ ด้วยการติดตั้งระบบตรวจจับใบหน้า เพื่อทำงานร่วมกับระบบจ่ายเงินแบบไร้แคชเชียร์ ไปจนถึงการติดตั้งชั้นวางหนังสืออัจฉริยะที่คอยแนะนำหนังสือให้กับลูกค้าได้แบบอัตโนมัติ
ผลก็คือ ร้านหนังสือเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องจ้างพนักงานขายเอาไว้อีกต่อไป หรืออาจจ้างแต่ก็ไม่มากเท่าในอดีต เพราะทุกอย่างทำงานได้ผ่านระบบอัตโนมัติ ตั้งแต่แนะนำหนังสือไปจนถึงการจ่ายเงินที่ลูกค้าสามารถหยิบและเดินออกจากร้านได้เลย
ทั้งหมดนี้จึงเป็นความเปลี่ยนแปลงที่ประเทศไทยเราน่าจะต้องเตรียมตัวไว้เหมือนกัน